مروری بر معاملات آتی – قسمت سوم

معاملات نقدی

ترجمه ی فرهاد مقدم سلیمی

بازار های معاملات آتی بتدریج تکامل یافتند. در سالهای اولیه ، بورسها اساساً بازارهای نقدی یی بودند که کالاهای فیزیکی در آنها خرید و فروش می شدند. همانطور که حجم مبادلات افزایش یافت ، خریداران و فروشندگان شروع به تجارت قراردادهای معاملات آتی – توافق های استاندارد شده و قانونی برای تحویل دادن یا گرفتن یک کالا یا سند مشخص در مکان معین و در آینده ای معلوم – نمودند.

در حالیکه قراردادهای نقدی و معاملات آتی اساس مشترکی دارند ؛ اما ، در خدمت کارکرد های مختلف بازار می باشند. برای مثا ل « قراردادهای نقدی[۱]» در بازارهای کشاورزی توافق های فروش برای تحویل فوری یا در آینده ی کالا هستند . کمیت و کیفیت کالا و شرایط تحویل توسط فروشنده و خریدار هردو مورد توافق قرار می گیرد.

هر کدام از این عوامل روی قیمت فروش تأ ثیر می گذارند. برای مثا ل ، اگر غله با کیفیتی پایین تر یا بالاتر از آنچه که خریدار برای خرید قبول کرده فرستاده شود، در قیمت نهایی تخفیف یا پاداشی برای او منظور می گردد. کمیت نیز بر قیمت تأثیر می گذارد؛ بنابراین، اگر مقدار کمتری از آنچه توافق شده فرستاده گردد، طرف مقابل تقاضای تخفیف در قیمت خواهد کرد.

یک قرارداد نقدی ِ ابتدایی، کشاورزی را که میخواهد غله اش را بفروشد و صاحب انبار غله ای را که میخواهد غله بخرد ، در گیر می سازد. به طور معمول صاحب انبار غله به عنوان یک واسطه بین کشاورز و خریداران غله ، مثل آسیابان ها که غله را برای فرآوری آن می خرند ، عمل می کند. کشاورزان ، صاحبان انبار های غله و بقیه ی بازاریان می توانند از توافقهای فروش متنوعی در این موقعت استفاده کنند.

یک نوع از قرارداد نقدی مستلزم تحویل فوری کالا ست و خیلی از کشاورزان از این گزینه در پاییز استفاده می کنند .آنها پس از برداشت ، غله را به سیلوی محلی ، جایی که بر حسب کمیت و کیفیت محصول روی آن قیمت می گذارند ، حمل میکنند.

گزینه ی دیگر « قرارداد نقدی ِ تحویل در آینده[۲]» – سلف – است، که در آن فروشنده قبول میکند یک کالای نقدی ِ مشخص را در زمانی در آینده به خریدار تحویل دهد.

برای مثال ، کشاورزی می خواهد در زمستان با یک صاحبِ انبار غله، قرارداد نقدی ِ تحویل در آینده منعقد نماید، که طبق آن میبایست ۱۰۰۰۰ پیمانه گندم را در جولای آینده تحویل دهد. در آغاز قرارداد، کشاورز و صاحب انبار غله روی کمیت وکیفیت غله ، زمان تحویل و مکان و قیمت توافق می کنند. وقتی تحویل انجام پذیرد ، گندم کشاورز بدقت وارسی و بر اساس کیفیت و کمیت تعیین قیمت میشود.

در خیلی از حالات ، یک قرارداد نقدی تحویل در آینده ممکن است خیلی مناسبتر از فروش نقدی ِ فوری باشد؛ زیرا، هم به فروشنده و هم به خریدار فرصت می دهد تا از پیش برای خود برنامه ریزی کنند. آنها نه تنها پیشاپیش می دانند که برای یک کالای مشخص چه مقدار را دریافت یا پرداخت خواهند کرد ، بلکه می توانند تحویل را تا زمانیکه گندم را بدست آورند یا برای فرآوری آن آماده باشند طول دهند. این باعث پس انداز شدن هزینه های انبارداری می شود.

قراردادهای تحویل در آینده ی نقدی ِ مشابه ، در تمام بخشهای اقتصاد رواج دارند. برای مثال، توافقنامه های نرخ تحویل درآینده ی[۳] (FRAs) سفارشی[۴] توسط بانکهای تجاری و سرمایه گذاری متعددی از طریق بازارهای دلالی ِ خارج از بورس ارائه می شوند. FRA ها از نظر قانونی توافقنامه های الزام آوری برای قرض دادن یا گرفتن پول از تاریخ مشخصی در آینده تا تاریخ سررسید معینی، با نرخ توافقی امروز می باشند. مانند توافقنامه های تحویل در آینده ی زراعتی شرایط یک FRA برای هر موافقت نامه مشخص و مجزاست. مقدار قیمت و پرداخت و تاریخ سررسید ، به همراه نرخ بهره ، بین قرض گیرنده و قرض دهنده(وامده و وامخواه) مورد مذاکره قرار می گیرد. نرخ بهره شامل پاداش ریسک اعتبار وامده است که تا حدی به روابط مؤ سسه ی وامخواه با وامده بستگی دارد.

قراردادهای تحویل در آینده ، خواه در بازار های کشاورزی و خواه در بازار های مالی منعقد شده باشند، به طور فعا ل در بورسها مورد معامله واقع نمی گردند و هم اینکه مانند معاملات سلف استاندارد نمی شوند. آنها توافقنامه هایی دستی هستند که به طور خصوصی مورد توافق قرار می گیرند. بنا براین این توافقنامه ها هر دو طرف را در معرض ریسک قرار می دهند ؛ زیرا ، طرفین مذاکره ممکن است دارای نیت بد یا فاقد بودجه ی کافی باشند و یا حوادث آینده دراجرای قرارداد توسط یک یا هر دو طرف ایجاد اخلال کند.

[۱] cash contracts : یک قراردادفروش برای تحویل فوری یا در آینده ی کالا ی نقدی (کالای فیزیکی)

[۲] cash forward contract

[۳] forward rate

[۴] Tailor made